شناسایی خصوصیات مورفولوژیک و تعیین میزان اسانس گیاه سنبله ای کرکدار (stachys pilifera l.) در رویشگاه های مختلف استان کهگیلویه و بویراحمد و بررسی امکان کشت گلدانی آن در گلخانه

در این پژوهش پس از شناسائی رویشگاه¬های گیاه سنبله¬ای¬کرکدار (stachys pilifera l.) در چهار منطقه از استان کهگیلویه و بویراحمد، از هر رویشگاه 5 نمونه کامل گیاهی در زمان گلدهی برای ارزیابی ریخت¬شناسی و سرشاخه¬های گلدار برای استخراج اسانس جمع¬آوری شد. مشخصات جغرافیایی و اقلیمی مربوط به هر رویشگاه یادداشت¬برداری گردید و از هر رویشگاه یک نمونه خاک برای ارزیابی خصویات فیزیکی و شیمیایی خاک، نمونه¬گیری شد. جهت بررسی امکان کشت گلدانی این گیاه در گلخانه نیز آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج به اجرا در آمد. نتایج بدست آمده با استفاده از نرم¬افزار آماری sas تجزیه آماری شد و همبستگی بین صفات ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که بیشترین درصد اسانس، نیتروژن، فسفر و پتاسیم، مربوط به گیاهان رویشگاه لوداب و کمترین درصد اسانس، نیتروژن، فسفر و پتاسیم، نیز مربوط به گیاهان رویشگاه سپیدار بود. همچنین نشان داده شد که تمامی صفات مورفولوژیک اندازه¬گیری شده در رویشگاه¬ها به جز تعداد انشعاب ساقه گل¬دهنده، با افزایش ارتفاع کاهش یافت. نتایج مربوط به گلخانه نیز نشان داد که گیاهان اکوتیپ لوداب و مارگون دارای بیشترین میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کلروفیلb و گیاهان اکوتیپ سپیدار و آب¬نهر نیز دارای کمترین میزان این صفات بودند. تیمارهای 15% و صفر% ورمی کمپوست نیز به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کلروفیلb بودند. بیشترین و کمترین میزان کلروفیل کل، کلروفیلa و کارتنوئید به ترتیب مربوط به اکوتیپ آبنهر و سپیدار با ورمی¬کمپوست 15% و صفر% بود. در نهایت گیاه سنبله¬ای¬کرکدار واقع در رویشگاه¬های با ارتفاع کمتر از سطح دریا به دلیل داشتن خصوصیات رویشی و زایشی بهتر از قبیل بالا بودن طول ساقه گل¬دهنده، طول و عرض برگ و همچنین عملکرد بالای اسانس، می¬تواند در برنامه¬های به¬نژادی یا برای کشت و تولید مورد توجه قرار گیرد. همچنین نتایج نشان داد اکوتیپ¬های که مربوط به رویشگاه¬های مناطق پست¬تر می¬باشند، نسبت به شرایط گلخانه سازگاری بهتری داشتند. همچنین نشان داده شد که کاربرد کود آلی ورمی¬کمپوست دارای نقش قابل توجهی در بهبود عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی سنبله¬ای¬کرکدار بوده و می¬توان از این کود آلی جهت ایجاد بستر کشت مناسب برای این گیاه استفاده نمود.